Umowa spółki cywilnej została uregulowana w Kodeksie cywilnym w art. 860-875. Z faktu tego wynika, że spółka cywilna nie jest spółką prawa handlowego, a jedynie umownym stosunkiem cywilnoprawnym, w którym wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Aby utworzyć spółkę cywilną muszą zostać spełnione następujące okoliczności:
a) wspólników musi być co najmniej dwóch; w umowie spółki cywilnej należy wskazać wszystkie osoby jakie są wspólnikami,
b) wspólnicy zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego,
c) wspólnicy realizując cel gospodarczy podejmują działania w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładów; w umowie spółki cywilnej należy więc w sposób jednoznaczny określić sposób realizacji celu gospodarczego,
d) w umowie należy wskazać czy jest ona zawarta na czas określony czy nieokreślony,
e) umowa spółki musi zostać zawarta w formie pisemnej.
Wspólnicy
Wspólnikiem może zostać osoba fizyczna, ale również osoba prawna. Przepisy Kodeksu cywilnego nie wprowadzają ograniczeń co do możliwości pełnienia funkcji wspólnika przez spółkę handlową. Wątpliwości natomiast budzi przyznanie spółkom cywilnym prawa bycia członkami w innych spółkach cywilnych1. Przyjęcie takiej możliwości tożsame by było z przyznaniem podmiotowości spółce cywilnej.
Cel gospodarczy
Konstytutywnym elementem zawierania umowy spółki cywilnej jest zobowiązanie się jej wspólników (również wobec pozostałych wspólników) do dążenia do osiągnięcia wspólnie obranego celu gospodarczego.
Cel gospodarczy spółki cywilnej sprowadza się do działalności zarobkowej, ale i nie tylko. Celem gospodarczym na gruncie przepisów o spółce cywilnej może być każdy stan rzeczy mający charakter majątkowy i bezpośrednio służący zaspokojeniu jakiegoś określonego interesu majątkowego wspólników. Precyzyjnie rzecz ujmując, celem gospodarczym spółki cywilnej może być jakakolwiek zmiana rzeczywistości mająca wartość majątkową i bezpośrednio zmierzająca do zaspokojenia określonego interesu majątkowego wspólników. Brak możliwości dokładnego określenia wartości majątkowej tego celu nie ma tutaj znaczenia2.
Sposób realizacji celu gospodarczego
Sposób realizacji celu gospodarczego powinien zostać precyzyjnie określony w umowie spółki cywilnej. Chodzi tutaj więc o wskazanie zasad prowadzenia przedsiębiorstwa wspólników czy też określenie sposobu realizacji jednej czy kilku transakcji.
Przykładem, wskazanym przez ustawodawcę, oznaczonego działania jest wniesienie wkładów przez wspólników. Każdy wspólnik powinien w umowie spółki zobowiązać się do wniesienia wkładu.
Forma pisemna umowy spółki cywilnej
Ustawodawca przewidział rygor pisemnej formy umowy spółki cywilnej dla celów dowodowych. Jednakże, ze względu na rodzaj wniesionego wkładu może być wymagana forma kwalifikowana. Będzie to miało miejsce np. w przypadku wniesienia jako wkładu nieruchomości.
1 A. Kidyba, Prawo handlowe, wyd. 3, Warszawa 2002, str. 171.
2 M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Art. 627–1088. Wyd. 3, Warszawa 2022.